آیا سفر در زمان امکان‌پذیر است؟

سفر در زمان یکی از اتفاقاتی است که بشر همیشه برای کسب تجربه آن تلاش کرده است. به واسطه آن داستان‌ها، فیلم‌ها و انیمیشن‌های زیادی هم تولید شده‌‍اند. اما آیا در واقعیت چنین چیزی امکان‌پذیر است؟ در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا پاسخ بهتری برای سؤال خود پیدا کنید.

سفر در زمان، رویای همیشه جاویدان

تصور بسیاری از مردم این است که وارد محفظه ژیروسکوپی در مرکز تحقیقاتی می‌شوند. یک نفر با لباسی شیک دکمه‌‌‌‌ای را می‌زند، در بسته می‌شود و چرخش‌های عجیب و غریبی رخ می‌دهند تا توقفی ناگهانی انجام می‌شود. در را باز می‌کنند و خود را در مقابل آرنولد شوارتزنگر در حدود 200 میلیون سال قبل از میلاد می‌بینند.

اما بهتر است کمی صبر کنید و دست از تخیلات هیجان‌‌انگیز خود بردارید. تمام فیلم‌ها و انیمیشن‌ها به این تصورات دامن می‌زنند. با این وجود جالب است بدانید که سایت‌هایی مانند Scientific American مدعی شده‌اند، سفر در زمان امکان‌پذیر خواهد بود.

سفر در زمان از نظر فیزیکدانان

فیزیکدانان به نظریه نسبیت انیشتین E= MC² اعتقاد دارند و جابه‌جا شدن در زمان را مدیون همین قانون می‌دانند. در حالی که از نظر مباحث ریاضی نیز هیچ چیز مانع از حرکت معکوس زمان نمی‌شود.  البتهما تا کنون زمان را در مسیر یک‌طرفه و رو به جلو تجربه کرده‌ایم و از کودکی به پیری می‌رسیم. شاید به این دلیل علمی که مولکول‌ها تمایل دارند از حالت‌های بالاتر به حالت‌های پایین‌تر حرکت کنند. مسیری که مجله Quanta آن را «پیکان زمان» نامیده است.

وقتی یک دانشجوی رشته فلسفه در سده‌های قبل اعلام کرد که در فضا زمان وجود ندارد. بسیاری با آن مخالفت کردند. اما هنگامی که نظریه نسبیت انیشتین را بررسی می‌کنیم که اجسام با نزدیک‌تر شدن به سرعت نور، زمان را با سرعت کمتری تجربه می‌کنند، متوجه می‌شویم که نسبت به آن اجسام سایر اجرام سریع‌تر حرکت می‌کنند. در واقع زمان معیار ثابتی برای اجسام ندارد و کاملاً نسبی است. بنابراین ایده آن دانشجو هم پر بیراه نبوده است. در اوایل قرن بیستم هم ریاضیدانی آلمانی به نام هرمان مینکوفسکی اصطلاح «فضا-زمان» را استفاده کرد تا بتواند عبارتی جالب‌تر را روی کار آورد. «زمان یک جنبه از فضاست.» در کنار این نظریه توضیحاتی ارائه شد مبنی بر اینکه ذرات بدون جرم، سریع‌ترین چیزها در جهان هستند. شما نیز برای سفر در زمان باید در فضا با سرعت نزدیک به نور سفر کنید و با توجه به جرمی که دارید، داستان کمی فرق می‌کند.

حرکت رو به جلوی زمان

هنگامی که می‌شنوید، با سفر در زمان دیگر به خانه برنمی‌گردید، شاید تمام تخیلات مهیج خود را کنار بگذارید. در حقیقت گذشته به هیچ وجه به معنای فیزیکی وابسته نیست. حتی اگر از بعد روانشناختی به جریان سفر در زمان نگاه کنیم، تمام آنچه در ذهن ما اتفاق می‌افتد، خودآگاه یا ناخودآگاه، در سر ماست و به خارج از ذهن ما تعلق ندارد. بیایید کمی دقیق‌تر نگاه کنیم. مولکول‌های سازنده بدن ما هیچ‌ کدام به شرایط قبلی خود برنمی‌گردند. آنها نمی‌توانند ساختار قبلی خود را بازآفرینی کنند. همانطور که تخم‌مرغ شکسته، دوباره ترمیم نمی‌شود و حتی ظرف چینی بند زده مانند حالت اول خود نمی‌شود.

قانون دوم ترمودینامیک درباره آرایش مولکول‌هایی است که با بی‌نظمی رو به افزایشی حرکت م‍ی‌کنند. این قانون می‌گوید، آنتروپی در یک سیستم بسته همیشه باید افزایش یابد و هیچ راهی برای لغزش در آرایش قبلی مولکولی وجود ندارد. بنابراین حتی مولکول‌ها که سازنده تمام جهان هستند، نمی‌توانند به آرایش قبلی خود برگردند. پس زمان هم نمی‌تواند به عقب برود.

سفر با سیاه‌چاله

راه دیگری برای سفر در طول زمان وجود دارد و آن هم‌سفر شدن با سیاه‌چاله است. در چنین حالتی فیزیکدانان اغلب با تخیلات سفر شما در زمان مخالفت نمی‌کنند. زیرا سیاه‌چاله ها با سرعت نزدیک به نور می‌چرخند. کشیده شدن افراد به سمت سیاه‌چاله، آنها را به بی‌جرمی نزدیک می‌کند و سرعت بالای حرکت آنها، امکان سفر در زمان را افزایش می‌دهد. اما همانطور که موزه سلطنتی گرینویچ توضیح داده، فشار روی انسان آنقدر زیاد است که زنده از سفر برنمی‌گردد.

چند نکته مهم درباره سفر در زمان

حتی اگر نظریات متعددی که درباره سفر کردن در زمان است را کنار بگذاریم، باید توجه کنیم که هیچ ایستگاه گیرنده‌ای در گذشته ندارید که بتوانید در آنجا وارد شوید یا اطلاعاتی میان گذشته و حال ردوبدل کنید. در ضمن زمین با سرعتی در حدود 1000 مایل در ساعت به دور خود می‌چرخد و با سرعت 67000 مایل در ساعت به دور خورشید می‌چرخد. از طرفی کل منظومه شمسی با سرعت 490000 مایل در ساعت در کهکشان راه شیری در حرکت و چرخش است. پس اگر بخواهید به زمان گذشته بروید، به فضایی خالی فرود می‌آیید که هیچ چیز در آن وجود ندارد.

در ضمن مفهوم پیچیده درهم‌تنیدگی کوانتومی وجود دارد که شما بر مبنای این مفهوم نمی‌توانید ویژگی‌های مولکلولی را برای سفر هیجانی در زمان تغییر دهید. اگرچه هنوز برخی ریاضیدان‌ها معتقدند که امکان سفر به آینده وجود دارد. اما هنوز مستندات قابل قبولی برای آن ندارند. پیشنهاد محققان هم این است که بر زمان حال تمرکز داشته باشیم که بتوانیم زندگی بهتری برای آینده خود رقم بزنیم.

کلام آخر

در این مطلب توضیح دادیم که نظریات مختلف علمی و دقیقی وجود دارند که زمان را امری نسبی می‌دانند. گروهی نیز زمان را جنبه‌ای از فضا در نظر می‌گیرند. اما آنچه فیزیکدانان و محققان حوزه‌های موضوعی مختلف بیان کرده‌اند، روایتگر، ناممکن بودن سفر در زمان به گذشته است.